Agresja, złość – przyczyny, radzenie sobie, zapobieganie
Agresja to zjawisko powszechne. Wszędzie wokół nas obserwujemy jej przejawy. Pojawia się w codziennych interakcjach społecznych, w mediach, instytucjach, rodzinach, związkach. Zawsze ma charakter destrukcyjny. Jedna z definicji agresji mówi, że możemy nią nazwać wszelkie zachowanie, którego efektem jest wyrządzenie szkody oraz złamanie norm społecznych. Teoria mówi, że agresja jest zachowaniem wyuczonym – na zasadzie modelowania uczymy się jej od otoczenia. Gdy spostrzegamy, że nasze otoczenie osiąga korzyści z jej stosowania, sami będziemy motywowani do zachowań agresywnych. Widzimy to szczególnie dobrze w szkole, gdzie dzieci uczą się od siebie rozwiązywania swoich problemów w agresywny sposób.
Zgodnie z wcześniejszą definicją agresja to zachowania ukierunkowane na wyrządzenie szkody. Może ona dotyczyć otoczenia – wandalizm. Innych osób – bicie, znęcanie się. Siebie – zachowania autoagresywne, okaleczanie się, próby samobójcze. Może przyjmować postać słowną – agresja werbalna. Postać czynną – agresja fizyczna. Jak również może polegać na psychicznym znęcaniu się nad otoczeniem.
Obecnie agresja stała się dużym problemem w placówkach oświatowych. Dzieci i młodzież stają się coraz bardziej agresywne, coraz częściej padają ofiarą agresji. Efektem takiej sytuacji są coraz częstsze zaburzania psychiczne u dzieci i młodzieży oraz próby samobójcze.
Agresja dotyka również dorosłych. Stres, przepracowanie, zmęczenie skutkują osłabieniem mechanizmów kontroli emocjonalnej i częstymi epizodami niekontrolowanej agresji.
Opracowano szereg interwencji mających pomóc radzić sobie z agresją. Najbardziej kompleksowym programem do walki z agresją jest Trening Zastępowania Agresji (TZA). Jest to program treningowy składający się z trzech modułów ukierunkowanych na rozwijanie kompetencji mających ułatwić radzenie sobie z emocjami i problemowymi sytuacjami. Pierwszy krok treningu obejmuje kontrolę złości, czyli emocjonalny składnik agresji. Drugi krok to trening umiejętności prospołecznych rozwijający alternatywne wobec agresji umiejętności radzenia sobie z przeciwnościami. Krok trzeci to rozwijanie moralności oraz spostrzegania konsekwencji własnych działań.
Trening jest przeznaczony dla osób dorosłych, młodzieży oraz dzieci. Pozwala skutecznie radzić sobie z własną agresją oraz rozwiązywać trudności.
